W Polsce ten pierwiastek wciąż jest niedoborowy, średnie spożycie wynosi miedzy 600 a 700 mg, gdzie w przypadku osób w wieku 19-50 lat dzienne zalecane spożycie wapnia powinno wynosić 1000 mg. Niedobory obserwuje się szczególnie u dzieci i młodzieży, kobiet ciężarnych i karmiących oraz wśród osób starszych.
Skutki niedoboru to przede wszystkim zmiany patologiczne, a długotrwały okres niedostatecznej podaży może powodować groźne choroby. Przede wszystkim mam na myśli deformację kości i niemożność osiągnięcia szczytowej masy kostnej u dzieci. Natomiast u dorosłych (szczególnie u kobiet po menopauzie) wzrasta ryzyko osteoporozy. Inne objawy niedoboru mogą występować pod postacią problemów z krzepliwością krwi, skłonnością do alergii, osłabieniem pamięci czy bólami i zawrotami głowy. Warto też podkreślić, że prawidłowa podaż wapnia skorelowana jest z profilaktyką nadciśnienia tętniczego, otyłości, cukrzycy typu II oraz wielu nowotworów.
Biodostępność i wchłanianie
Wchłanianie wapnia zachodzi w 2 etapach:
- aktywny transport z udziałem białka transportującego wapń (CaBP), zależny od witaminy D;
- dyfuzja bierna przez ścianę jelita.
Absorpcja wapnia w jelicie zależy od formy jego podania, obecności innych składników pokarmowych (np. magnezu, fosforu) czy poziomu witaminy D w organizmie. Wapń obecny w pożywieniu w większości występuje w postaci soli lub kompleksów z innymi składnikami pokarmowymi. Wchłania się tylko w postaci kationu, więc związki te muszą ulec rozkładowi.
Jak na wchłanianie wapnia wpływają różne składniki pokarmowe?
Tłuszcze - według badań zawartość tłuszczu w diecie nie ma znaczącego wpływu na poprawę wchłanialności wapnia. Z obserwacji wynika jednak, że u osób z zaburzeniami wchłaniania tłuszczu absorpcja wapnia jest również mniejsza.
Białko - nadmiar białka ponad dzienną normę powoduje wzrost wydalania wapnia z moczem (hiperkalcuria) bez jednoczesnego zwiększenia jego absorpcji w jelitach. Ważna informacja - w takiej sytuacji nawet zwiększenie dziennej dawki wapnia nie uchroni nas przed tym problemem.
Cukry - potwierdzono już, że glukoza i galaktoza powstające w wyniku hydrolizy laktozy zwiększają wchłanianie wapnia poprzez wzrost transportu biernego w jelitach.
Produkty bogatoresztkowe - wśród osób, których dieta obfituje w produkty pełnoziarniste zauważono ujemny dobowy bilans wapnia (błonnik pokarmowy znacznie obniża wchłanianie wapnia).
Co jeszcze wpływa na wchłanianie?
Prace naukowe wykazały, że w czasie ciąży i laktacji wzrasta wydajność absorpcji wapnia z diety. Natomiast u osób starszych, a szczególnie u kobiet po menopauzie zmniejsza się jego zdolność do wchłaniania. Po ukończeniu 60 roku życie wyraźnie spada nawet o ⅓ w porównaniu do osób w wieku 30 lat. Zmniejszone wchłanianie obserwuje się także w czasie biegunek, w zespole złego wchłaniania i celiakii.
Suplementacja
Najpowszechniej stosuje się węglan wapnia charakteryzujący się 40% zawartością wapnia i dobrą rozpuszczalnością w roztworach. Duża popularnością cieszą się produkty zawierające wapń pochodzenia zwierzęcego tzn. preparaty z muszli skorupiaków i skorup jaj.
Wapń jest w naszym organizmie wielozadaniowym pierwiastkiem. Dlatego warto przeanalizować swój sposób żywienia pod kątem ilości i dostępności tego pierwiastka, by ustrzec się przed poważnymi skutkami jego niedoboru.
Twój komentarz